Quy Tỳ Thang: ích khí, bổ huyết, kiện tỳ, dưỡng tâm

Quy Tỳ Thang (歸脾湯) là bài thuốc nổi tiếng của Nghiệm Dung Hòa (Diệp Thiên Sĩ) – danh y thời Minh, được ghi trong sách “Tế Sinh Phương”. Đây là phương bổ khí huyết, kiện tỳ dưỡng tâm, dùng trong các chứng tâm tỳ lưỡng hư, khi tâm không đủ huyết để an thần, tỳ không đủ khí để sinh huyết.

Bài thuốc chuyên trị các triệu chứng: mệt mỏi, ăn kém, mất ngủ, hay quên, hồi hộp, sắc mặt vàng nhạt, đại tiện phân nát, phụ nữ kinh nguyệt ít hoặc băng lậu kéo dài.

Theo y lý cổ truyền: “Tỳ sinh huyết, Tâm tàng thần; khí huyết sung, tinh thần vững”, vì vậy Quy Tỳ Thang có công năng quy dưỡng tâm tỳ, khí huyết song bổ, giúp thân thể cường kiện, tinh thần minh mẫn, giấc ngủ an lành, được xem là bảo phương dưỡng tâm ích trí hàng đầu của Nghiệm Dung Hòa.

Hình ảnh minh họa các vị thuốc trong bài Quy Tỳ Thang

Bài thơ để dễ thuộc để ghi nhớ:

Phục Thần, Táo Nhân dưỡng Tâm yên,

Long Nhãn, Quy hoà huyết khí nguyên.

Nhân Sâm, Hoàng Kỳ sinh trung khí,

Truật, Hương, Thảo hoá tỳ điều quyền.

Viễn Chí thông tâm khai trí sáng,

Mười vị quy hòa dưỡng mệnh hiền.

Thành phần, công dụng, chủ trị, cách dùng

Thành phần:

• Phục thần 10g
• Táo nhân 20g
• Long nhãn 20g
• Nhân sâm 16g
• Bạch truật 08g
• Hoàng kỳ 12g
• Cam thảo 04g
• Viễn chí 04g
• Đương qui 12g 
• Mộc hương 06g

Công dụng: ích khí, bổ huyết, kiện tỳ, dưỡng tâm.

Giải thích từng vị thuốc trong bài Quy Tỳ Thang

Phục thần – Tiết Tâm nhiệt, ổn Tâm thần (QUÂN)

Táo nhân – Dưỡng Tâm, sinh tân dịch (QUÂN)

Long nhãn – Bổ huyết, kiện Tỳ (QUÂN)

Nhân sâm – Đại bổ nguyên khí (THẦN)

Bạch truật – Kiện Tỳ táo thấp  (THẦN)

Hoàng kỳ – Bổ Tâm, thăng dương khí  (THẦN)

Cam thảo – Bổ trung khí, điều hòa (TÁ)

Viễn chí – An thần (TÁ)

Đương qui – Bổ huyết, hành huyết (TÁ)

Mộc hương – Hành khí, thư Tỳ (TÁ)

Lưu ý khi dùng Bài Quy Tỳ Thang

• Người đang cảm mạo, phát sốt, đầy bụng, tiêu hóa kém, đờm nhiều không nên dùng.
• Người âm hư hỏa vượng, hay miệng khô, lưỡi đỏ, ít rêu cũng cần thận trọng vì bài có tính ôn, dễ tổn âm.
• Khi dùng cần chọn dược liệu tinh sạch, sắc đúng tỷ lệ, và uống theo chỉ dẫn của thầy thuốc để phát huy hiệu quả tối đa.
• Với người suy nhược lâu ngày, nên dùng liều vừa – điều hòa, không nên quá bổ, vì “bổ bất cập hại, quá bổ tắc thương”.

⚠️Chú ý:

Thông tin về bài thuốc Quy Tỳ Thang chỉ mang tính chất tham khảo, nhằm mục đích cung cấp kiến thức Y học cổ truyền cho người đọc. Nội dung này không thay thế cho việc chẩn đoán, kê đơn hay điều trị y khoa.

Việc sử dụng bài thuốc cần có sự thăm khám và chỉ định của thầy thuốc có chuyên môn. Người bệnh tuyệt đối không tự ý dùng thuốc, phối ngũ hoặc thay đổi liều lượng. Tác giả không chịu trách nhiệm đối với bất kỳ rủi ro nào phát sinh từ việc tự ý áp dụng thông tin trong bài viết này.

Người viết bài: Hồ Viết Cân (www.hovietcan.com)

Nguồn tham khảo: nhiều nguồn uy tín