Thập Toàn Đại Bổ: Chủ trị ích khí, bổ huyết

Thập Toàn Đại Bổ Thang (十全大補湯) là phương thuốc đại bổ nổi tiếng, xuất phát từ “Thái Bình Huệ Dân Hòa Tế Cục Phương”, được cấu tạo trên nền Bát Trân Thang (Tứ Quân Tử Thang + Tứ Vật Thang), gia thêm Hoàng Kỳ và Nhục Quế, tượng trưng cho sự “toàn vẹn mười phần” trong công năng bổ khí, dưỡng huyết, ôn dương, cố biểu.

Bài thuốc chủ trị chứng khí huyết lưỡng hư kiêm dương hư, với các biểu hiện như: người gầy yếu, sắc mặt nhợt nhạt, hơi thở ngắn, tự ra mồ hôi, chân tay lạnh, tâm quý, mất ngủ, ăn uống kém, mệt mỏi sau bệnh nặng hay sau sinh.

Trong Đông y, khí là soái của huyết, huyết là mẹ của khí; khí huyết sung mãn thì tinh thần vững mạnh, tạng phủ điều hòa, chính khí tự thịnh. “Thập Toàn Đại Bổ Thang” chính là đại pháp dưỡng sinh giúp phục hồi nguyên khí, sinh huyết dưỡng tạng, kiện thể ích tinh, thích hợp cho người suy nhược toàn thân, sau ốm lâu ngày, hoặc người cao tuổi hư yếu.

Hình ảnh minh họa các vị thuốc trong bài Thập Toàn Đại Bổ

Thành phần, công dụng, chủ trị, cách dùng

Bài thơ để dễ thuộc để ghi nhớ:

Tứ vật: Quy, Thục, Thược với Xuyên Khung

Hàng trăm bệnh huyết vẫn thường dùng

Bát trân thang: kết hợp Tứ Quân Tử

Khí huyết 2 đàng chữa lập công

Gia vị Hoàng kỳ cùng Nhục quế

Thập toàn đại bổ lục vô song

Thành phần:

• Nhân sâm 12g
• Bạch truật 12g
• Phục linh 12g
• Cam thảo 06g
• Đương qui 12g 
• Xuyên khung 08g
• Bạch thược 12g
• Thục địa 12g
• Chích kỳ 16g
• Quế nhục 06g

Chủ trị: ích khí, bổ huyết

Công dụng: ôn bổ khí huyết

Giải thích từng vị thuốc trong bài Thập Toàn Đại Bổ

Nhân sâm – Bổ nguyên khí, ích huyết (QUÂN)

Bạch truật – Kiện Tỳ táo thấp (QUÂN)

Phục linh – Lợi tiểu thẩm thấp, an thần (QUÂN)

Cam thảo – Bổ trung tiêu, kiện Tỳ (THẦN)

Đương qui – Bổ huyết, hành huyết (THẦN)

Bạch thược – Bổ huyết, liễm hãn (THẦN)

Thục địa – Bổ âm, dưỡng huyết (THẦN)

Xuyên khung – Hành khí, hoạt huyết, chỉ thống (TÁ)

Chích kỳ – Trợ dương, cố biểu (TÁ)

Quế nhục – Dẫn hỏa, quy nguyên (TÁ)

Lưu ý khi dùng Thập Toàn Đại Bổ

• Khi sử dụng Thập Toàn Đại Bổ Thang, cần nắm rõ chứng hư thực để tránh dùng sai pháp bổ. Đây là phương thuốc đại bổ, nếu dùng cho người thực chứng, tà khí chưa giải, hoặc thấp đàm ứ trệ, có thể khiến bệnh nặng thêm.
• Không nên dùng khi đang cảm mạo, sốt cao, viêm nhiễm, tiêu hóa kém, hoặc trong tình trạng ứ huyết, thấp trệ.
• Phụ nữ mang thai cần được thầy thuốc xem mạch kỹ lưỡng trước khi dùng, do trong bài có Nhục Quế tính ôn nhiệt, dễ ảnh hưởng thai khí.
• Người âm hư nội nhiệt hoặc có biểu hiện miệng khô, lưỡi đỏ, mạch sác thì không nên dùng bài này, vì có thể khiến hỏa vượng thêm.
• Khi dùng cần chọn dược liệu tinh sạch, đúng chuẩn, sắc đúng liều lượng và tuân thủ chỉ dẫn của thầy thuốc để đạt hiệu quả tối đa.

⚠️Chú ý:

Thông tin về Thập Toàn Đại Bổ Thang chỉ mang tính chất tham khảo, nhằm mục đích cung cấp kiến thức Y học cổ truyền cho người đọc. Nội dung này không thay thế cho việc chẩn đoán, kê đơn hay điều trị y khoa.

Việc sử dụng bài thuốc cần có sự thăm khám và chỉ định của thầy thuốc có chuyên môn. Người bệnh tuyệt đối không tự ý dùng thuốc, phối ngũ hoặc thay đổi liều lượng. Tác giả không chịu trách nhiệm đối với bất kỳ rủi ro nào phát sinh từ việc tự ý áp dụng thông tin trong bài viết này.

Người viết bài: Hồ Viết Cân (www.hovietcan.com)

Nguồn tham khảo: nhiều nguồn uy tín