Tứ Vật Thang: Công dụng Bổ huyết, điều huyết

Tứ Vật Thang là một phương thuốc cổ phương nổi tiếng, được ghi chép trong y thư “Cục Phương”, được xem là bài thuốc tiêu biểu nhất trong điều trị huyết hư của Y học cổ truyền. Bài thuốc gồm 4 vị kinh điển: Thục địa, Đương quy, Xuyên khung, Bạch thược, phối ngũ với liều lượng bằng nhau, tượng trưng cho “tứ vật” dưỡng huyết: tư âm, bổ huyết, hoạt huyết, điều kinh.

Tác dụng chính của Tứ Vật Thang là bổ huyết, hoạt huyết, điều hòa khí huyết và kinh nguyệt. Thường được dùng trong các trường hợp kinh nguyệt không đều, bế kinh, thống kinh do huyết hư huyết ứ, hoặc phụ nữ sau sinh huyết hư chưa hồi phục. Ngoài ra, bài thuốc còn có tác dụng hỗ trợ trong các chứng suy nhược, sắc mặt xanh xao, chóng mặt, hoa mắt, cơ thể mệt mỏi do huyết hư.

Hình ảnh minh họa các vị thuốc trong bài Tứ Vật Thang

Bài thơ theo sách "Thang Đầu Ca Quyết" để dễ thuộc để ghi nhớ:

Tứ vật: Quy, Thục, Thược với Xuyên Khung

Hàng trăm bệnh huyết vẫn thường dùng

Bát trân thang: kết hợp Tứ Quân Tử

Khí huyết 2 đàng chữa lập công

Gia vị Hoàng kỳ cùng Nhục quế

Thập toàn đại bổ lục vô song

Thập toàn nay bỏ Địa, Kỳ, Thảo

Cho gạo vào đun gọi: Vị phong

>>> Chú ý: Địa (Thục địa), Kỳ (Hoàng kỳ), Thảo (Cam thảo).

Thành phần, công dụng, chủ trị, cách dùng

Thành phần:

• Đương quy 10g 
• Xuyên khung 08g
• Bạch thược 12g
• Thục địa 12g

Công dụng: Bổ huyết, điều huyết

Giải thích từng vị thuốc trong bài Tứ Vật Thang

Đương quy – Tân ôn, hành huyết, quy nạp (QUÂN)

Xuyên khung – Tân tủ, tán ra (QUÂN)

Bạch thược – Khổ toan, chế tiết, Can hòa (QUÂN)

Thục địa – Cam ôn, bổ thêm huyết mới (THẦN)

Lưu ý khi dùng Bài Tứ Vật Thang

• Bài thuốc có công năng bổ huyết, hoạt huyết, thích hợp cho chứng huyết hư kèm huyết ứ, nhưng không nên dùng bừa bãi như thuốc bổ thông thường.
• Người bị thực nhiệt, âm hư nội nhiệt, tiêu chảy, đầy bụng khó tiêu, thấp trệ nặng không nên dùng vì Thục địa dễ gây trệ ngại.
• Phụ nữ đang có thai cần hết sức thận trọng.
• Liều lượng của Thục địa và Xuyên khung nên cân nhắc kỹ, nếu dùng sai có thể gây đầy trệ, tiêu hóa kém hoặc hành khí quá mạnh.

⚠️Chú ý:

Thông tin về bài thuốc Tứ Vật Thang chỉ mang tính chất tham khảo, nhằm mục đích cung cấp kiến thức Y học cổ truyền cho người đọc. Nội dung này không thay thế cho việc chẩn đoán, kê đơn hay điều trị y khoa.

Việc sử dụng bài thuốc cần có sự thăm khám và chỉ định của thầy thuốc có chuyên môn. Người bệnh tuyệt đối không tự ý dùng thuốc, phối ngũ hoặc thay đổi liều lượng. Tác giả không chịu trách nhiệm đối với bất kỳ rủi ro nào phát sinh từ việc tự ý áp dụng thông tin trong bài viết này.

Người viết bài: Hồ Viết Cân (www.hovietcan.com)

Nguồn tham khảo: 

• Sách Thang đầu Ca quyết
• Internet