Hương Sa Lục Quân Tử Thang: Tỳ Vị hư hàn (hàn thấp trung tiêu)

Hương Sa Lục Quân Tử Thang là một phương thuốc cổ phương được gia giảm từ bài Lục Quân Tử Thang nổi tiếng. Trên nền tảng các vị thuốc bổ khí kiện Tỳ, trừ thấp, hòa trung, bài thuốc được gia thêm Mộc hương và Sa nhân, nhằm tăng tác dụng hành khí, ôn trung, chỉ thống. 

Nhờ vậy, Hương Sa Lục Quân Tử Thang trở thành lựa chọn hữu hiệu trong điều trị các chứng Tỳ Vị hư hàn, khí trệ, với biểu hiện nôn mửa, đầy tức vùng vị quản, ăn uống kém, bụng trướng. Đây là một phương thuốc vừa bổ khí kiện Tỳ, vừa lý khí chỉ thống, thể hiện sự tinh tế trong cách phối ngũ của Y học cổ truyền, giúp điều hòa Tỳ Vị, khôi phục sự vận hóa và nâng cao sức khỏe toàn thân.

Hình ảnh minh họa các vị thuốc trong bài Hương Sa Lục Quân Tử Thang

Bài thơ theo sách "Thang Đầu Ca Quyết" để dễ thuộc để ghi nhớ:

Tứ Quân bài thuốc vốn trung hòa

Sâm, Truật, Phục linh, Cam thảo là

Bán hạ, Trần bì, quân dù sáu (Bài Lục quân)

Tiêu đờm bổ khí uống hằng mà

Dị công: Bán hạ không dùng nữa

Chữa chứng Vị hàn Hương với Sa.

Thành phần, công dụng, chủ trị, cách dùng

Thành phần:

• Nhân sâm 10g 
• Bạch truật 08g
• Phục linh 08g 
• Chích thảo 06g 
• Trần bì 04g 
• Bán hạ 04g
• Hương phụ (Mộc hương) 06g
• Sa nhân 06g

Công dụng:  Ích khí kiện tỳ.

Chủ trị: Vị hư hàn (hàn thấp trung tiêu), Tỳ vị hư hàn.

Giải thích từng vị thuốc trong bài Hương Sa Lục Quân Tử Thang

Nhân sâm – Đại bổ nguyên khí, kiện Tỳ, Vị (QUÂN)

Bạch truật – Kiện Tỳ, bổ khí, táo thấp (THẦN)

Phục linh – Thẩm thấp, kiện Tỳ (TÁ)

Trần bì – Hành khí thực trệ trung tiêu (TÁ)

Bán hạ – Hóa đờm chỉ nôn (TÁ)

Mộc Hương - Hành khí, tán hàn, chỉ thống trung tiêu (TÁ)

Sa nhân - Hành khí trung tiêu (TÁ)

Chích thảo – Điều hòa trung tiêu, điều hòa các vị thuốc (SỨ)

Trong kho tàng Y học cổ truyền, nhiều bài thuốc và học thuyết kinh điển vẫn còn nguyên giá trị đến ngày nay. Chẳng hạn, bài Độc Hoạt Tang Ký Sinh Thang nổi tiếng với công dụng khu phong, trừ thấp, bổ can thận, mạnh gân xương, thường được ứng dụng trong điều trị phong thấp tý, đau nhức xương khớp lâu ngày. Bên cạnh đó, hệ thống Ngũ Du Huyệt lại là nền tảng quan trọng trong châm cứu, giúp người thầy thuốc định vị và vận dụng huyệt vị để điều hòa âm dương, khí huyết. Việc kết hợp tinh hoa của phương dược và huyệt học chính là nét đặc sắc của YHCT trong chăm sóc sức khỏe toàn diện.

Lưu ý khi dùng Bài Hương Sa Lục Quân Tử Thang

Khi dùng Hương Sa Lục Quân Tử Thang, cần ghi nhớ một số điểm sau:

• Bài thuốc thích hợp cho người Tỳ Vị hư nhược, khí trệ, đàm thấp, có kèm các chứng như nôn mửa, đau tức vùng vị quản, bụng đầy trướng, ăn uống kém.
• Không nên dùng cho người có thực nhiệt, âm hư hỏa vượng, táo kết vì tính thuốc chủ yếu ôn hòa, bổ khí kiện Tỳ, không phù hợp với các chứng nhiệt thực.
• Những người bị ngoại cảm phong hàn, phong nhiệt chưa giải cũng cần thận trọng, tránh dùng nhầm gây trở ngại cho tà khí chưa ra được.
• Khi dùng cần kiêng đồ sống lạnh, dầu mỡ, cay nóng để Tỳ Vị không bị tổn thương thêm.
• Liều lượng và cách sắc nên tuân thủ đúng, không tự ý gia giảm nếu chưa có sự hướng dẫn của thầy thuốc.

⚠️Chú ý:

Thông tin về bài thuốc Hương Sa Lục Quân Tử Thang chỉ mang tính chất tham khảo, nhằm mục đích cung cấp kiến thức Y học cổ truyền cho người đọc. Nội dung này không thay thế cho việc chẩn đoán, kê đơn hay điều trị y khoa.

Việc sử dụng bài thuốc cần có sự thăm khám và chỉ định của thầy thuốc có chuyên môn. Người bệnh tuyệt đối không tự ý dùng thuốc, phối ngũ hoặc thay đổi liều lượng. Tác giả không chịu trách nhiệm đối với bất kỳ rủi ro nào phát sinh từ việc tự ý áp dụng thông tin trong bài viết này.

Người viết bài: Hồ Viết Cân (www.hovietcan.com)

Nguồn tham khảo: 

• Sách Thang đầu Ca quyết
• Internet